Destekten yoksun kalma tazminatı nedir?
Destekten yoksun kalma tazminatı TBK M. 53/3-b düzenlenen ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu ölüm nedeniyle uğradıkları kayıp sebebiyle aldıkları tazminattır. Bu tazminat ölüm sebebiyle sona eren destek-destek gören arasındaki bakım ilişkiden kaynaklanmaktadır.
Destekten yoksun kalma tazminatının şartları nelerdir?
- Destekten yoksun kalma tazminatının talebi için bakım ilişkisini gereklidir. Bakım/destek ilişkisi üç grupta toplanabilir: Destek ile destek gören arasında yasal veya sözleşmesel bakım ilişkisinin bulunması hukuki destek ilişkisini yeterli olmayıp fiili bakım ilişkisinde gerçekleşmesi veya gelecekte farazi bakım ilişkisi şeklinde gerçekleşeceğinin kuvvetle beklenebilir olması gerekir.
Destek ilişkisinde, destek görenin destek tarafından bakılması gerekir. Destek olanın da desteğin bakımına ihtiyaç içinde olması gerekir.
Desteğin destek olana bakması; destek görenin ihtiyaçlarının devamlı ve düzenli şekilde karşılıksız olarak iktisadi değerlerle karşılamasıdır. Yani destek, fiilen destek görene bakım/geçim yardımında bulunmadır.
- Destek görenin bakım ihtiyacı bulunmalıdır. Yani desteğin ölümüne kadar, sürekli ve devamlı olarak yardım gören veya destek ölmeseydi destekten ileride sürekli ve düzenli olarak yardım görecek kişi, destek görendir
- Bakım İlişkisinin desteğin ölmesi sebebiyle sona ermesi gerekmektedir.
- Ölüm sebebiyle sorumluluğun söz konusu olması gerekmektedir. Destekten yoksun kalma tazminatı, gerek kusur sorumluluğundan veya kusursuz sorumluluktan gerekse sözleşmeden doğabilir. Bu sorumluluğun ölüm sebebiyle sorumluluğu öngörmesi gerekir.
Destekten yoksun kalma tazminatını kimler alabilir?
Kural olarak destekten yoksun kalma tazminatını desteğin yardımından yararlanan kişilerce talep edebilir. Bu zarar görenin şahsından bağımsız olup mirasçısı olmasa da ölen kişi ile destek ilişkisini ispat ettiği ölçüde her zaman tazminat alır. Uygulamada ise ölenden destek alan kişi, ölenin; annesi, babası, kardeşi, nişanlısı, amcası, dayısı vb. yakınları olabilir. Yargıtay tarafından genel olarak anne-babanın çocuklarına, çocukların anne-babalarına, eşlerin birbirlerine yaşarken destek olduğu kabul edilmektedir.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi bakım borçlusu destekten yoksun kalma tazminatı alabilir mi?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin bakım borçlusu bakım ilişkisi kapsamında karşı taraftan bir bedel almışsa yapılan iş karşılıksız olmadığından destekten yoksun kalma tazminatı alamaz.
Eş desteğin ölümünden sonra sigortalı bir işte çalışmaya başlamışsa destekten yoksun kalma tazminatı alır mı?
Dul eşin çalışma hayatına başlaması ya da ikinci bir evlilik yapması destekten yoksun kalma tazminatı alamayacağı anlamına gelmez. Sağ eşin desteğin ölümünden sonra çalışarak para kazanmaya başlaması bakım ihtiyacını ortadan kaldırıldığı ölçüde bakım ilişkisini kaldırır; en azından azaltır. Mahkeme dul eşin çalışabileceğine kanaat getirirse, çalışabileceği işten elde edeceği gelir bakım ihtiyacını karşılıyorsa, bakım ihtiyaç süresi de iş bulmak ve işin gelirinden yararlanacak süre ile sınırlandırılabilir. Eşin çalışabilmesi sonucunda elde ettiği gelir ölüm öncesi yaşamın seviyesini devam ettirmeye yetmiyorsa, aradaki fark onun bakım ihtiyacını teşkil eder.
Eş desteğin ölümünden sonra başka biri ile evlenmesi durumunda destekten yoksun kalma tazminatı alır mı?
Yargıtay tarafından benimsenmiş görüş göre dul eşin ikinci evlilik yapması durumunda bakım ihtiyacının tamamen kaldırdığı manasına gelmeyeceğini; tekrar evlenme ile kadın önceki hayat seviyesine ulaşamıyorsa bakım ihtiyacının kısmen devam ettiğini bu nedenle destekten yoksun kalma tazminatı hak kazandığı söylemiştir. Fakat ikinci evlenme ile kadın bakım ihtiyacının azaldığından destek miktarının azaldığını söylemiştir.
Destekten yoksun kalma tazminatında destek yoksun kalan kişinin zararı nasıl tespit edilir?
Öncelikle vefat eden desteğin geliri ve diğer gelir kalemleri belirlenir. Akabinde destek görene desteğin gelirinden ayrılacak pay belirlenir. Sonrasında ise bakım yardım süresinin (destek ihtiyaç süresi) belirlenerek zarar denkleştirilir. Somut olaya göre ayrık hal ve koşullara tazminata hükmedilir.
Destekten yoksun kalma tazminatı nasıl hesaplanır, süreye bağlı mıdır?
Çoçuklar Bakımından : Desteğini kaybeden çocuğun bakım ihtiyacı süresi, ebeveynlerinin ölüm tarihinde; ölümden sonra doğmuşsa doğduğu tarihte işlemeye başlar. Çocuğun kendisinin gelir elde ederek bakım ihtiyaçlarını karşılamaya başladığı anda da sona erer. Çocuğun ihtiyaç sürenin kural olarak erginlik (onsekiz) yaşında sona erdiği uygulamada kabul edilmektedir. Ancak bu tarihin askerlik hizmeti sonrasına taşınması daha doğrudur. Eğer çocuk eğitimine devam ediyorsa, bu takdirde üniversite eğitimi sonrası askerlik hizmeti tamamladığı anda bakım ihtiyacının sona erdiğinin kabulü gerekir. Uygulamada ise yüksek tahsil görenlerin 25 yaşına kadar, kız çocuklarının ise evleninceye kadar bakım ihtiyacı içinde olduğu kabul edilmektedir.
Küçük Çocuklar Bakımından : Küçük çocuğun bakım ihtiyacının ne zaman sona ereceği, yaşama yeri; sosyal çevre, çocuğun kabiliyet ve yetenekleri, zekası, fiziki yapısı, yaşı ve ailesinin sosyal ve ekonomik durumuna göre belirlenir. Örneğin doktora öğretimi gören kişinin bakım ihtiyacı, kendi çalışması bakım ihtiyacını karşılamıyorsa doktora süresinin sonuna kadar devam edebilir. Yine özürlü bir çocuğun bakım süresi iyileşme süresi sonuna hatta ölüm tarihine kadar sürebilir.
Eş Bakımından : Eşin evlenme şansı, eşin yaşı, cinsiyeti, sağlık durumu, fiziksel görünüşü, kişiliği, çocuk sayısı, sosyal ve ekonomik durumu, eğitim ve öğretimi, kültürü, aile bağları ve ölen eşine bağlılığı gibi değişik faktörlerin bir arada değerlendirilmesi ve zararın indirimini gerektiren durumlar kapsamında incelenmesi gerekmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ölüm üzerine eşine ve çocuklarına bağlanan aylık almanın açılan dava da destekten yoksun kalma sebebiyle uğranılan zararın tespitinde etkili olur mu?
Kural olarak tazminat zenginleşme aracı olamaz. Destek görenin aynı olay üzerinden iki farklı kaynaktan tazminat alarak zenginleşme engellenmesi için TBK 55’e tabi tuturak zarardan indirilmesi gerektiği savunulmuştur.
Ancak Yargıtay yerleşik içtihadına göre dul ve yetim aylığı destekten yoksun kalma tazminatındaki zarardan indirilemez.
Söz konusu Yargıtay İçtihadı birleştirme kararında “Haksız eylem sonucunda ölen kişi, yaşama süresince çalışmış ve maaşından düzenli olarak belirli miktar kesilerek sandığa yatırılmıştır. Zarar verenin bu paradan yararlanması söz konusu olamaz. O halde zarar veren verdiği zararın tamamını açılan davada ödemelidir. Bahse konu olan Yargıtay İBK her ne kadar emekli sandığından yapılan ödemelere ilişkin olsa da SGK tarafından yapılan bu ödemelerin indirime tabi tutulmadığı kabul edilmektedir.” şeklindedir.
Destekten yoksun kalma tazminatında görevli ve yetkili mahkeme neresidir?
Destekten yoksun kalma tazminatında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.
Destekten yoksun kalma tazminatında yetkili mahkeme ise davacı dilerse genel yetkili mahkeme olan davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yerinde açar dilerse de haksız fiil hükümlerinde yetkiye dayanarak dava açabilir.
Bu ihtimalde haksız fiilin işlendiği yer, zararın meydana geldiği yer yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer veya zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de davayı açabilir.
Destekten yoksun kalma tazminatının zamanaşımı süresi ne kadardır?
Tazminat hukukunda genel kural olan zararın öğrenilmesinden itibaren 2 yıl ve her halde 10 yıl içinde bu dava açılması gerekmektedir.
| UYARIWeb sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Kerem GÜNAYDIN’a aittir. Tüm makaleler hak sahipliğinin tescili amacıyla elektronik imzalı zaman damgalıdır. Sitemizdeki makalelerin kopyalanarak veya özetlenerek izinsiz bir şekilde başka web sitelerinde yayınlanması halinde hukuki ve cezai işlem yapılacaktır. Avukat meslektaşların makale içeriklerini dava dilekçelerinde kullanması serbesttir. |
