Mesleğe yeni başlayan stajyer avukatlar olarak kitaplarda ve internette bulamadığımız mesleğin daha ilk başında karşımıza çıkabilecek olan cezaevi ziyaretleri hakkında yaşadığım tecrübeleri sizlere aktarmak üzere bu yazıyı yazmaya karar verdim. Eğer ceza hukuku alanında çalışan bir büroda staj yapıyorsanız sizlerin de sıklıkla karışılacağı cezaevi ziyaretlerinde sizlere ışık olacak bu yazımızda cezaevi ziyaretinin nasıl yapılması gerektiğini, tutuklu işlerde stajyer avukat olarak neler yapmamız gerektiğini, staj yaptığınız yerdeki avukat müvekkil ziyaretlerinin hangi periyotlarda olduğunu, cezaevinde uygulanması gereken birtakım kuralları neler olduğunu yaşadığım tecrübeleri eşliğinde değerli okuyucularım olan sizlerle paylaşmaktayım. Bir hukukçu olarak gördüğümüz, yaşadığımız her olayda mevzuat araştırması yapmamız gerektiğinden yazımıza da buradan başlamalıyız. Hükümlü ve tutukluların ziyaret edilmeleri hakkında yönetmeliğin 23 maddesine göre stajyer avukatlar, avukatlarla birlikte olmak koşulu ile hükümlü ve tutuklular ile görüşebileceğini düzenlemektedir. Buna göre stajının ikinci altıncı ayında olan meslektaşlarımın avukatları ile birlikte cezaevi ziyaretlerine katılabilecektir. Cezaevi ziyaretlerine gitmeden önce kayıtlı olduğunuz barodan staj yaptığınız yeri gösterir bir belge almanız gerekmektedir. Müvekkil görüşmesi öncesinde dosyaya hâkim olmanız sizden beklenen bir davranış olup dosyanın bir örneğini hazırlayıp bunu müvekkile teslim etmeniz görüşmenin daha verimli geçmesini sağlayacaktır.
Cezaevleri genel itibariyle şehir dışında ve yüksek güvenlikli alanlar olması nedeniyle içeri girerken bir takım eşya teslim prosedüründen gereksiz zaman kaybı olmaması adına mümkünse sizlerin aracınızla gitmenizi, eşyalarınızı aracınızda bırakmanızı tavsiye ederim. İlk olarak gittiğinizde oradaki memurlara staj yaptığınız belgeyi gösterdikten sonra kemer, teknolojik aletler başta olmak üzere tüm eşyalarınızı bırakmanız gerekmektedir. Bu hususa dikkat etmediğinizde baro tarafından hakkınızda başlatılacak disiplin soruşturmasına ve açılacak ceza davasına maruz kalabilirsiniz. Nitekim TCK m. 297 gereğince tutukevi ve infaz kurumlarına yasak eşyaları sokmaları suç olarak düzenlenmiş olup 2-5 yıl arası hapis cezası yaptırımıyla karşılaşacağı düzenleme altına alınmıştır. Sonrasında memurlar tarafından verilen müvekkil görüşme formunu doldurduktan sonra göz taramasıyla içeri girebiliyorsunuz. Müvekkil geldiğinde ilk önce onun tutsaklık psikolojisinden kurtulması için onu rahatlatmak adına sohbet etmemiz gerekmekte olup bu konuda hükümlü ve tutukluluğa ilişkin kitaplar okuyup da gitmenizi tavsiye ediyorum. Ancak şunu da bilmeliyiz ki avukatlar psikolog değillerdir psikolojik tedavi amaçlı cezaevi ziyarete müvekkille görüşmeyen gitmezler.
Peki müvekkil ziyaretinde ne görüşülür? Müvekkil ziyaretinde dosya görüşülür, dosyada yaptıklarımız anlatılır, dosyada ki en son durum hakkında bilgi verilir, konuşma esnasında yapılmasını istedikleri not alınır. Bu görüşme en fazla 40-45 dakika sürmesi ideal olanıdır bundan fazla süren görüşmeler dosya üzerinden konuşmaktan çok dertleşme üzerine olduğundan profesyonel hizmet veren avukatların dert dinleme aracı olarak görülmesine sebep olmaktır. Avukatlar olarak müvekkile yararlı olan dosyanın geçmişi ve geleceği hakkında bilgi verip dosyayı ilerletmeye yönelik çalışmalar olduğunu unutmamalıyız.
Müvekkil ile ailesi arasında ilişki nasıl olmalıdır? Uygulamada çoğu kere ziyaret sonrasın da avukatlar ile müvekkil ailesi arasındaki ilişki haberci, postacı gibi görünüyor. Ancak burada yapılması gereken hukuki olarak değerlendirmeleri anlatıp dosya üzerinden konuşmalıyız. Burada ki görüşmenin çok fazla uzun sürmesi doğru değildir nitekim avukat mesaisi olan biri olup uzun konuşmalar yerine dosya üzerinde çalışması gerekir.
Müvekkil görüşmesi çok sık aralıklarla olması mümkün olmayıp en az iki hafta da bir yapılması gerekir. Görüşmenin fiziki olmanın yanında müvekkile mektup yazılarak onu süreç hakkında bilgilendirilmeside mümkündür. Anayasanın 22, CMK 154, Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 59 maddesi birlikte değerlendirildiğinde avukatların tutuklu ve hükümlülerin görüşmesi koruma altına alınmıştır. Nitekim Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliği’n 76. Maddesi gereği hükümlünün mektup, faks ve telgrafları alma ve gönderme hakkı olduğunu, görüşme evraklarının mektup inceleme komisyonun denetiminden geçmeksizin ulaştırılması gerektiğini düzenlemekte olup aynı yönetmeliğin 72. maddesinin d bendine göre avukatın gönderdiği belgeler ve evraklar incelenemeyeceğini düzenlemektedir. Buna ilişkin cezaevi müdürlüğüne üst yazı yazılarak kapalı zarf içinde avukat müvekkil görüşmesine ilişkin evraklar olduğunu, ilgili kanun hükmü gereği denetlemeyeceğini bildirerek gönderilmesi gereklidir.
Peki uygulamada tutuklu kişiye ilişkin avukatlar ne gibi taleplerde bulunur? Bu konuda gözlemlediklerim sırasıyla: tutukluluğa itiraz dilekçesi, el koymaya ve arama kararlarına itiraz dilekçesi, delil ikamesi dilekçesi, gerekçesiz verilen kararlara karşı Anayasa Mahkemesi başvurusu, Sulh Ceza Mahkemesi’nin kesinleşen kararlarına ilişkin kanun yolu dilekçesi, delillerin çürütülmesi ve hukuka aykırı delil dilekçesi gibi soruşturma aşamasında birçok örnek dilekçeler yazabiliriz. Tüm bu değerlendirmelerim ışığında savunma hakkının etkili kullanılması amacıyla cezaevi görüşmeleri çok önemli olup belirli aralıklarla yapılması gereklidir.
